Technologia haptyczna to raczej mało znany termin. Paradoksalnie rozwiązania tego rodzaju mają coraz większe znaczenie w naszym życiu. Co więcej, korzystamy z nich właściwie codziennie. O co tak właściwie chodzi? I jakie korzyści dają nam technologie haptyczne?
Czym są technologie haptyczne
Sprawę powinno nam nieco rozjaśnić wyjaśnienie samego terminu. Słowo haptyczny pochodzi z języka greckiego. Haptikos oznaczało dotyk. I to już w zasadzie wiele tłumaczy. Technologie haptyczne to po prostu technologie dotykowe. Wykorzystują mechaniczne sposoby komunikowania się z użytkownikiem za pomocą zmysłu dotyku, oddziałując poprzez siłę, ruch, a także wibracje. Technologie haptyczne bywają także nazywane komunikacją kinestetyczną czy trójwymiarowym dotykiem.
Ważna uwaga – nie chodzi tu o dotykanie urządzenia. Chodzi o to, że urządzenie generuje bodziec dotykowy, pozwalając użytkownikowi odczuć interakcję. Dzięki temu ma on lepszą kontrolę nad urządzeniem lub lepszy z nim kontakt. Mogą w ten sposób być także zasygnalizowane różne stany czy informacje, na które użytkownik może zareagować.
Technologie haptyczne mają bardzo szerokie zastosowanie. Z pewnością kojarzyć się mogą z kontrolerami video, smartfonami czy systemami sterowania urządzeniami AGD. Haptyka pozwala jednak na o wiele więcej. Na co konkretnie?
Zastosowania technologii haptycznych
Przede wszystkim trzeba sobie uświadomić, że technologie haptyczne to nie tylko elektronika. Wszystkie rozwiązania, które pozwalają na komunikację między człowiekiem a obiektem mogą być tak nazwane. Jedne z pierwszych zastosowań technologii haptycznych pojawiły się w dużych samolotach, pozwalając pilotowi wyczuwać siły aerodynamiczne oddziaływujące na statek powietrzny. Dzięki nim możliwa jest bardziej pewna kontrola powierzchni sterowych samolotu.
Rozwiązania haptyczne to także boczne linie o groszkowej fakturze – dokładnie takie, jakie możemy znaleźć na autostradach albo stacjach metra czy kolejowych. Nierówności wyczuwane pod kołami pojazdu czy pod podeszwą buta pomagają zachować bezpieczeństwo kierującemu lub pieszemu. Ma to znaczenie także dla osób niewidomych. W przemyśle motoryzacyjnym możliwe jest także wykorzystanie technologii haptycznych do ostrzegania przez zbytnim zbliżaniem się do innych obiektów.
Innym przykładem zastosowania tych rozwiązań jest robotyka, zwłaszcza w kontekście teleobecności. Kiedyś mogło się wydawać, że operator robota, kontrolujący go zdalnie z dużej odległości, a zarazem odbierający zmysłami otoczenie maszyny czy siły na nią oddziałujące, to science-fiction. Dziś jest to jednak w zasięgu naszej ręki – i to dosłownie. Zresztą, jeszcze w latach pięćdziesiątych rozwiązania te były wykorzystywane do pracy przy materiałach radioaktywnych.
Nie sposób też nie podchodzić z entuzjazmem do tego, na co haptyka pozwala w medycynie. W protetyce dzięki niej możliwa jest do pewnego stopniu substytucja utraconych kończyn. Chodzi oczywiście o to, by niepełnosprawny miał jak najlepszą kontrolę nad protezą i by nie było ona sztucznie dołączonym narzędziem, a de facto częścią ciała pacjenta. Równie ciekawe jest zastosowanie haptyki w chirurgii czy dentystyce – w kształceniu, w przeprowadzaniu operacji i zabiegów, we wsparciu pacjentów.
Z pewnością jednak technologie haptyczne największą karierę robią w rozrywce i elektronice – od dzieł sztuki i narzędzi do jej tworzenia (np. w sztukach wizualnych do wywoływania dodatkowych wrażeń czy w muzyce), przez gry komputerowe i wirtualną rzeczywistość, aż po urządzenia mobilne. Od dawna w grach stosowane są wibracje do sygnalizowania różnych efektów – np. urealniania modelu jazdy samochodem w grach wyścigowych, do powiadomienia o oddaniu strzału w strzelankach lub otrzymaniu uderzenia w bijatykach, itd. Również wszelkiego rodzaju symulatory – lotu, jazdy, etc. – wykorzystują technologie haptyczne, aby uzyskać jak najbliższe rzeczywistości wrażenia dla użytkownika.
Haptyczna przyszłość
Ostatnie lata przyniosły ogromny rozwój technologii haptycznych. Choć znane były od dziesięcioleci, to dopiero stosunkowo niedawno koncept zaczął stawać się coraz bardziej popularny. Być może musieliśmy poczekać na pojawienie się smartfonów, które udowodniły nam jak bardzo haptyczne rozwiązania mogą się nam przydawać. To zaś zainspirowało naukowców i techników do coraz szerszego ich stosowania. Można powiedzieć, że dziś jesteśmy dopiero na początku drogi i haptyka będzie wykorzystana na wiele interesujących sposobów.